28-8-1959 :Cuộc khởi nghĩa Trà Bồng (Quảng Ngãi).

Quán triệt chủ trương: chống phá bầu cử quốc hội bù nhìn khóa II của địch, đưa phong trào cách mạng tiến lên một bước cao hơn, ngày 13-3-1959, 400 đồng bào 2 xã Trà Giang, Trà Thủy kéo xuống quận lỵ, biểu tình phản đối trò bầu cử “Quốc hội” của Mỹ – Diệm.

Quán triệt chủ trương: chống phá bầu cử quốc hội bù nhìn khóa II của địch, đưa phong trào cách mạng tiến lên một bước cao hơn, ngày 13-3-1959, 400 đồng bào 2 xã Trà Giang, Trà Thủy kéo xuống quận lỵ, biểu tình phản đối trò bầu cử “Quốc hội” của Mỹ – Diệm. Địch đàn áp, giải tán cuộc biểu tình, và mấy ngày sau đưa lính đi khủng bố. Trước tình hình đó, Thường vụ cơ quan lãnh đạo tỉnh và Ban cán sự miền Tây đã lãnh đạo nhân dân vùng dậy đấu tranh. Ngày 25-8-1959, Ban cán sự miền Tây chỉ thị cho phép lãnh đạo nhân dân chuẩn bị nổi dậy đánh trả lại địch; sử dụng đơn vị 339 đưa về các địa phương để hoã trợ cho nhân dân và các lực lượng bán vũ trang đánh địch.

Sáng ngày 28-8-1959, cuộc khởi nghĩa đã nổ ra thắng lợi ở vùng cao Trà Bồng. Nhân dân xã Trà Sơn kéo ra rẫy, ra rừng tẩy chay cuộc bầu cử, dùng lý lẽ đấu tranh, tranh thủ lính ngụy. Nhân dân các xã Trà Phong, Trà Thanh, Trà Nham cũng đã vùng dậy, dùng vũ khí thô sơ diệt địch. Đến trưa thì cuộc khởi nghĩa đã lan rộng ra 16 xã vùng cao. Địch phải rút bỏ quận lỵ chạy về tỉnh. Các ủy ban tự quản của nhân dân lần lượt được thành lập. Ngày 3-9-1959, nhân dân xã Trà Phong mở Đại hội bầu ra Ủy ban nhân dân tự quảng. Sau đó, lần lượt 16 xã vùng cao đã bầu ra Ủy ban nhân dân tự quản.

Liên tục 8 ngày đêm vùng dậy đấu tranh, nhân dân Trà Bồng đã đập tan bộ máy ngụy quyền trong thị xã, quét sạch các đồn bốt, tiêu diệt 161 tên địch và làm bị thương hàng trăm tên khác.

Nguồn:Trần Quỳnh Cư, Nguyễn Hữu Đạo, Đỗ Thị Nguyệt Quang 2003, Việt Nam những sự kiện lịch sử (1945-1975), Hà Nội, Giáo Dục, Tr. 186.